E-waste & duurzaamheid

De sectoren IT en consumentenelektronica zijn sectoren met een enorme impact op het milieu. Daarom behoren deze sectoren tot de focus sectoren van Hegdehog Company. E-waste, elektronische apparaten die niet meer worden gebruikt, vormt één van de grote uitdagingen in deze sectoren. Wereldwijd is E-waste de snelst groeiende afvalstroom, en helaas wordt maar 17% van al het E-waste correct gerecycled. E-waste heeft daarom een gigantische impact op het milieu. In dit artikel bespreken we wat E-Waste is, waarom dit zo een hoge milieu-impact heeft, en hoe jij zelf goed met je E-waste (of die van je organisatie) kunt omgaan.

Wat is e-waste

Ga eens na; hoeveel elektrische apparaten heb jij in huis? Waarschijnlijk een stuk meer dan je in eerste instantie zou denken. Je bent niet de enige; een gemiddeld Nederlands huishouden heeft er maar liefst 131 (!). En hoeveel van je apparaten gebruik je (nog)? Naar schatting hebben alle Nederlandse huishoudens samen 846 miljoen elektrische apparaten in huis, waarvan 178 miljoen niet meer gebruikt worden, en 21 miljoen kapot zijn. (1)

‍

Dergelijke kapotte of afgedankte apparaten noemen we E-waste; de verzamelnaam voor Electronic Waste, elektronisch afval. Het gaat hier om elektronische apparaten (met een batterij of stekker) die niet meer gebruikte worden en afgedankt/weggegooid zijn. Denk bijvoorbeeld aan mobiele telefoons, laptops, tablets, televisies maar ook huishoudelijke apparaten zoals stofzuigers, keukenapparaten en thermostaten. Wereldwijd is e-waste de snelst groeiende afvalstroom, met alleen in 2023 al een omvang van 50 miljoen metrisch ton, 50 000 000 000 kilo.

‍

‍

‍

E-waste recyclen

Deze gigantische hoeveelheid E-waste vormt een belasting voor het milieu. Grote hoeveelheden E-waste worden namelijk naar het buitenland verscheept, en dan vaak naar landen waar niet altijd de middelen aanwezig zijn om deze reststromen goed en veilig te verwerken. Stoffen als kwik en arseen en verschillende chemische brand-remmers komen, via vuilnishopen of opslaglocaties, in het milieu terecht. Met alle gevolgen voor het milieu, en de lokale bevolking, van dien. 

‍

Slechts 17 % van alle e-waste wereldwijd wordt correct gerecycled. En dat is zonde, want elektronische apparaten bevatten veel waardevolle materialen zoals goud, zilver, koper, palladium enz. De waarde van alle materialen in e-waste wordt wereldwijd op + 60 miljard dollar geschat. (2)

Milieu-impact e-waste

Maar er gaat niet alleen financiële waarde verloren als e-waste niet correct wordt gerecycled. Ook vanuit een milieu-oogpunt gaat er veel verloren; het winnen van de grondstoffen waaruit elektronische apparaten worden gemaakt, heeft namelijk een enorme impact op het milieu en onze gezondheid. De vraag naar deze grondstoffen wordt steeds hoger; vanuit veel verschillende sectoren wordt er hard om deze grondstoffen geconcurreerd. Laten we inzoomen op een specifiek type grondstof dat in elektronische apparaten, en daarmee ook in e-waste, te vinden is; zeldzame aardmetalen. (3)

Gebruik van zeldzame aardmetalen

Wat hebben een koptelefoon, een straalmotor, een windmolen en een chip met elkaar gemeen? Ze bevatten allen zeldzame aardmetalen. Deze metalen zijn in nog veel meer producten te vinden; bijvoorbeeld in ledlampen, game consoles, mri-scanners en satellieten. Zeldzame aardemetalen zijn daarmee zo goed als onmisbaar om een heel divers scala aan producten te laten werken. Maar ze zijn ook, zoals de naam al suggereert, zeldzaam. Of niet direct zeldzaam: maar wel heel moeilijk te winnen en te verwerken. Daarover later meer.

‍

Periodic system with the rare earth metals.

‍

Wat zijn zeldzame aardmetalen

De "zeldzame aardmetalen" zijn een groep van 17 verschillende scheikundige elementen, die in de lanthanide-reeks van het periodiek systeem der elementen vallen. We hebben het hierover metalen met mooie namen als scandium (Sc), yttrium (Y), ytterbium (Yb) en lutetium (Lu). Deze metalen hebben specifieke eigenschappen die in veel verschillende eindproducten goed van pas komen. 

‍

We noemen een paar van deze eigenschappen, en daarmee begrijp je waarom deze metalen juist ook in allerlei elektrische/IT-apparaten zo een grote rol spelen:

‍

- Magnetische eigenschappen: Sommige lanthanide-elementen, zoals neodymium en samarium, hebben uitzonderlijke magnetische eigenschappen. Ze worden gebruikt in de productie van sterke permanente magneten die worden gebruikt in elektrische motoren, generatoren, luidsprekers, en zelfs in harde schijven en magneetkoelingstechnologie.

‍

- Lichtgevende eigenschappen: Europium en terbium worden gebruikt om fosforen te produceren die worden gebruikt in de vervaardiging van beeldschermen van televisies en computermonitors, evenals in energiezuinige fluorescentielampen.

‍

- Elektronische eigenschappen: Neodymium en praseodymium worden gebruikt in bepaalde soorten glasvezelversterkers en lasers. Ze hebben de eigenschap om licht op specifieke golflengten uit te zenden, wat cruciaal is voor telecommunicatie en medische toepassingen.

‍

Mining of rare earth metals

‍

Wat maakt deze metalen “zeldzaam”?

Deze metalen kunnen op verschillende plekken in de wereld gewonnen worden. Deze metalen komen voor in stollingsgesteentes, steen dat ooit magma was. Een van deze metalen heeft de naam Dysprositos: wat Grieks is voor "ontoegankelijk". Dat geeft direct weer waar de uitdaging rondom deze metalen zit. 

‍

Er zijn namelijk een paar factoren die de winning van deze materialen bemoeilijken:

‍

1. Zeldzaamheid in de aardkorst. Hoewel de metalen "zeldzaam" worden genoemd, zijn ze niet direct zeldzaam in absolute zin. Zo komt het zeldzaamste aardmetaal Thulium nog steeds 100 keer vaker voor dan goud. De zeldzame aardemetalen komen dus wel redelijk veel voor in de aardkorst, maar meestal alleen in zeer lage concentraties. Dit betekent dat het winnen en isoleren van zuivere zeldzame aardmetalen uit ertsbronnen een complex en kostbaar proces is.
2. Mix met andere metalen. De zeldzame metalen worden dus verspreid over de aardkorst gevonden, en zijn bovendien vaak gemixt met andere mineralen. Je vindt niet snel een een “veld” van deze metalen, zoals dat bijvoorbeeld bij ijzer of koper wel het geval is. Dit maakt het delven en extraheren van de zeldzame metalen arbeidsintensief en dit vereist geavanceerde mijnbouw- en zuiveringsprocessen.
   ‍
3. Milieu-impact van de winning. Het winnen en verwerken van zeldzame aardmetalen heeft een gigantische milieu-impact. Zo worden er chemische oplosmiddelen gebruikt om de metalen te scheiden van andere elementen, worden er grote hoeveelheden afval gegeneerd en komt bij de winning en verwerking van de zeldzame metalen deels radio-actief materiaal vrij. En de mijn laat laat een enorme kraters achter in het landschap. Dit alles heeft natuurlijk een gigantische impact op het milieu.
   ‍
4. Locatie van winning en verwerking. Hoewel de zeldzame metalen op verschillende plekken in de wereld te vinden zijn, heeft zowel de winning als de verwerking (raffineren) zich met name in China geconcentreerd. Zo vond n 2022 70% van de wereldwijde productie van zeldzame aardmetalen hier plaats .En ook de verwerking van deze materialen vindt bijna uitsluitend in China plaats. Daarmee zijn wereldwijd veel landen hierin afhankelijk van China, en kan de beschikbaarheid van deze materialen onder druk komen te staan. oor zijn rekening en ook de verwerking van deze materialen gebeurt voornamelijk in China. Deze wereldwijde concentratie heeft veel landen afhankelijk gemaakt van China, waardoor de beschikbaarheid van deze materialen in gevaar kan komen. In 2010 heeft China zelfs Japan de toegang tot zeldzame aardmetalen ontzegd toen beide landen in een conflict verwikkeld waren over visserij.
5. De uiteenlopende toepassingen van deze metalen. Juist doordat de zeldzame aardmetalen een cruciale rol spelen bij een hele brede range van eindproducten, is de vraag naar deze metalen gigantisch. Zoals we eerder al noemden komen deze metalen in veel moderne technologieën voor, waaronder elektronica, windturbines, batterijen voor elektrische voertuigen en militaire toepassingen. De vraag uit verschillende sectoren, en de ontstane afhankelijkheid van de metalen, zorgt ervoor dat de strategische en economische waarde rondom betrouwbare bronnen enorm groeit. Door de energietransitie wordt bijvoorbeeld verwacht dat we in 2030  vijf keer meer zeldzame aardmetalen nodig zullen hebben dan nu. De groeiende vraag, in combinatie met dat deze metalen moeilijk te winnen zijn, maken de beschikbare metalen nog “zeldzamer”.

Hoe ga jij om met apparaten en e-waste?

Door alle hierboven genoemde punten is het dus ontzettend zonde als e-waste niet (correct) gerecycled wordt. Het is simpelweg niet duurzaam om materialen met zo een hoge milieu-impact ongebruikt in je kast te laten liggen. Deze materialen spelen bovendien een cruciale rol in de wereldwijde verduurzaming; ze zijn onmisbaar in batterijen van elektrische auto’s, zonnepanelen en windturbines en we hebben ze hard nodig voor de energietransitie. (4)
‍

Door je afgedankte elektronische apparaten wél te recyclen, of te hergebruiken als je ze niet meer nodig hebt, draag je er aan bij dat de zeldzame metalen, en andere materialen, opnieuw ergens van nut zijn. 

‍

Lever kapotte apparaten daarom altijd in bij een milieu-straat of inleverpunt. Kleine apparaten en smartphones kun je bij veel supermarkten inleveren. Vaak kun je bij aankoop van een nieuw apparaat je oude apparaat inleveren. 

‍

En check deze website om meer informatie te vinden waar je welke apparaten kunt inleveren:: https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden/apparaten-en-elektra/

‍

‍

Duurzaamheidstips gebruik elektrische apparaten

Hier volgen nog een paar andere tips voor een duurzame omgang met je elektronische- en IT-apparaten:

‍

1. Kies voor refurbished:Refurbished apparaten zijn gebruikte apparaten die grondig gecheckt - en waar nodig gerepareerd - zijn. Zo wordt de levensduur van de apparaten verlengt. En nog een voordeel; refurbished apparaten zijn een stuk goedkoper dan een nieuw model, terwijl er qua kwaliteit bijna geen verschil te merken is. 
2. Hergebruik: zorg ervoor dat werkende apparaten, die jij niet meer gebruikt, ergens anders een nieuwe toepassing krijgen. Geef apparaten weg, verkoop ze, leen ze uit enz. Want hoe zonde is dat, dat een goed-werkend apparaat nu gewoon “stil” ligt? 
3. Leasen in plaats van kopen: Om een apparaat te gebruiken, hoef je het nog niet te kopen. Veel elektronische apparaten kun je namelijk lenen, leasen of voor een tijdje gebruiken (denk aan je telefoon-abonnement waar je een toestel bij krijgt). Na afloop lever je het apparaat weer in, en de aanbieder zorgt ervoor dat het apparaat door een volgende gebruiker gebruikt kan worden, of dat het apparaat correct gerecycled wordt.
4. Koop alleen wat je nodig hebt: Elk apparaat dat je koopt, heeft impact op het milieu; in de productie en in het gebruik. Kies bewust welke apparaten je echt nodig hebt.
5. Stroom besparen tijdens gebruik: et apparaten die je niet gebruikt uit, beperkt hoe hard je volume en scherm-verlichting zet en haal laders uit het stop-contact als je deze niet gebruikt. Want zolang laders in het stopcontact zitten, verbruiken ze stroom. Dit “sluipverbruik” kost een Nederlands huishouden ongeveer 450 kWh per jaar  ,(= ongeveer €100.- ).

Met deze tips kun je de voetafdruk van je elektronische en IT-apparaten  verkleinen.

‍

Lees meer over dit onderwerp in ons kennisbankartikel De milieu-impact van online gedrag.

‍

Duurzame regelgeving voor de IT-sector

Digitale Productpaspoort

Er zijn al volop ontwikkelingen in de IT-sector gaande om te verduurzamen. Er wordt vanuit de EU ook ingezet om dit via regelgeving nog te versterken. Een voorbeeld hiervan is het Digital Product Passport (DPP), een label dat verplicht gaat worden voor alle producten die binnen de EU op de markt gebracht worden. Het gaat hierbij zowel om producten die in de EU geproduceerd zijn, als producten die geïmporteerd worden. 

‍

Dit paspoort is een label dat aan het product “gehangen” wordt en gedetailleerde milieu- informatie biedt over de volledige levenscyclus van een product. Dit product label wordt toegankelijk voor iedereen die geïnteresseerd is in informatie over de duurzaamheid van het product, bijvoorbeeld consumenten, klanten of overheidsinstanties.

‍

Het doel van dit label is om de transparantie en traceerbaarheid van producten en onderdelen te vergroten, waarmee ze circulair en duurzaam ontworpen en gebruikt kunnen worden. Het is ook een manier om greenwashing tegen te gaan: door de verplichte transparantie over de herkomst van de materialen van het product kunnen er minder snel foute of onterechte duurzaamheidsclaims gedaan worden.

‍

De invoering van digitale productpaspoorten wordt verwacht na de definitieve goedkeuring van de verordening inzake de Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) door de Europese Commissie in 2024. In eerste instantie wordt dit paspoort, vanaf 2026, verplicht in de volgende 3 productcategorieën:

‍

1. Textiel
2. Batterijen
3. Consumenten elektronica

Hierna volgen ook andere categorieën, zoals kunststof, bouwmaterialen, meubilair en chemicaliën. Levensmiddelen, veevoer en geneesmiddelen zijn de enige sectoren die niet aan dit label hoeven te voldoen.(7)

‍

Lees meer in ons kennisbank artikel EU Digitaal Productpaspoort: duurzame producten

‍

CSRD

Een andere opkomende wetgeving is de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Dit is een wetgeving die door de Europese Unie is geïntroduceerd om de vereisten voor duurzaamheidsrapportage door bedrijven te versterken en uit te breiden. De CSRD bouwt voort op de bestaande richtlijn voor niet-financiële rapportage (NFRD) en zal de reikwijdte en kwaliteit van niet-financiële informatie aanzienlijk verbeteren. Het doel is om transparantie, verantwoording en duurzame praktijken bij alle Europese bedrijven te bevorderen.

‍

De eerste bedrijven moeten vanaf 2025 voldoen aan de CSRD-wetgeving. Deze bedrijven moeten dus in 2024 beginnen met het monitoren van hun impact, anders hebben ze niets om over te rapporteren. Welke bedrijven moeten als eerste aan de CSRD voldoen? Dat zijn de organisaties die:

‍

- Meer dan 250 werknemers hebben

-Een omzet hebben van meer dan €40 miljoen

-Een balans hebben van meer dan €20 miljoen

‍

En vanaf 2027 moeten alle in de EU gevestigde bedrijven (met meer dan 10 werknemers) rapporteren volgens de CSRD.

‍

Onze tip: laat de CSDR niet iets worden wat je op het laatste moment moet oplossen. Dat zorgt voor veel stress en hoge kosten. Begin daarom vroeg aan deze verschuiving in rapportage te werken. Hoe eerder, hoe beter. Neem contact met ons op als je hulp of inspiratie nodig hebt. Lees ons artikel over de CSRD voor meer informatie over de CSDR, de implementatie van deze wetgeving en enkele eerste tips om mee aan de slag te gaan:

‍

LCA voor IT-organisaties

Ben je een IT-organisatie en wil je stappen zetten in de richting van duurzaamheid? Een goede manier om te beginnen is door de milieu-impact van je producten of organisatie in kaart te brengen. Want alleen als je deze impact kent, kun je beginnen met het minimaliseren van deze impact. Een levenscyclus analyse, LCA, geeft je alle inzichten die je nodig hebt.

‍

Lees meer over LCA's in ons artikel Levenscyclusanalyse (LCA) - De ultieme gids voor beginners.

‍

Een LCA is interessant voor IT-organisaties omdat het je informatie geeft over:

- Verantwoordelijkheid voor het milieu: LCA's helpen organisaties bij het beoordelen van de milieueffecten van hun producten en diensten gedurende de hele levenscyclus. Dit is van cruciaal belang in een tijdperk waarin milieuduurzaamheid een topprioriteit is. IT-bedrijven kunnen LCA gebruiken om gebieden te identificeren waar ze hun ecologische voetafdruk kunnen verkleinen, het verbruik van hulpbronnen kunnen minimaliseren en afval kunnen verminderen.

- Naleving van regelgeving: Veel overheden en regelgevende instanties leggen strengere milieuregels en -normen op. LCA kan IT-organisaties helpen om aan deze voorschriften te voldoen en zo juridische en financiële boetes te voorkomen.

- Productverbetering: Met LCA kunnen IT-bedrijven mogelijkheden voor productverbetering identificeren. Door de hele levenscyclus van een product te analyseren, kunnen organisaties manieren vinden om hun producten energie-efficiënter te maken, de uitstoot te verminderen en minder hulpbronnen te gebruiken.

- Kostenbesparing: LCA kan inefficiënties in de productie- en supply chain processen aan het licht brengen. Door deze processen te optimaliseren, kunnen organisaties de kosten verlagen die gepaard gaan met het gebruik van hulpbronnen, energieverbruik en afvalverwerking.

- Duurzaamheid van de toeleveringsketen: IT-bedrijven maken vaak gebruik van complexe supply chains die zich over de hele wereld uitstrekken. Een LCA kan worden gebruikt om de milieu-impact van de hele keten te beoordelen, zodat organisaties duurzamere leveranciers en partners kunnen kiezen.

- Rapportage en transparantie: Steeds meer investeerders en stakeholders zijn geïnteresseerd in de duurzaamheidsinspanningen van een bedrijf. LCA biedt een gegevensgestuurde aanpak om te rapporteren over milieuprestaties, waardoor de transparantie en verantwoording worden verbeterd.

- Risico management: Milieukwesties kunnen risico's vormen voor de reputatie en activiteiten van een bedrijf. Door LCA's uit te voeren en milieukwesties proactief aan te pakken, kunnen IT-organisaties deze risico's beperken en hun merkimago beschermen.

- Marketing en merkbekendheid: Positieve milieuprestaties kunnen worden ingezet bij marketing- en merkinspanningen. Door de resultaten van LCA-onderzoeken te benadrukken, kunnen organisaties milieubewuste consumenten aanspreken.

‍

Samengevat is een LCA interessant voor organisaties in de IT-sector, omdat ze zo milieuverantwoordelijker kunnen  worden, aan regelgeving kunnen voldoen, kosten kunnen verlagen, een concurrentievoordeel kunnen behalen en hun algehele duurzaamheidsprestaties kunnen verbeteren.

‍

Wilt je stappen zetten in de richting van duurzaamheid? IT is een van onze focus sectoren en we hebben al veel organisaties begeleid op hun weg naar duurzaamheid.
Neem contact met ons op en dan kijken we welke stappen bij jou en je organisatie passen.

‍

Sources:

1: https://www.change.inc/circulaire-economie/nederlanders-hebben-thuis-goudmijn-aan-ongebruikte-grondstoffen-40157

2: https://www.statista.com/topics/3409/electronic-waste-worldwide/#topicOverview

3: https://www.statista.com/topics/3409/electronic-waste-worldwide/#topicOverview 

4: https://www.change.inc/circulaire-economie/nederlanders-hebben-thuis-goudmijn-aan-ongebruikte-grondstoffen-40157