Wil jij de CO2-voetafdruk van je organisatie berekenen? In dit artikel geeft Marijn Kansen, Junior Sustainability Expert, je een stappenplan en een aantal tips hiervoor. Het kan complex en overweldigend aanvoelen om je CO2-voetafdruk te berekenen, maar de inzichten die deze berekening je opleveren, zijn zeker de moeite.
Marijn heeft onlangs de CO2-afdruk van Hedgehog Company berekend. Bekijk dit voorbeeld van een CO2-voetafdruk hier: https://www.hhc.earth/knowledge-base/example-calculation-carbon-footprint-how-big-is-the-impact-of-hedgehog-company
Stap 1; bepaal je relevante scopes
Hoe je een CO2-voetafdruk berekend, is vastgelegd in het Greenhouse Gas Protocol (GHG-protocol). Om te beginnen moet je bepalen welke scopes voor jouw organisatie relevant zijn; dit hangt af van wat voor type organisatie je bent, en of je bijvoorbeeld producten of diensten levert.
Scope 1, je directe emissies, en scope 2 je indirecte emissies, zijn voor alle organisaties van toepassing. Maar scope 3 is opgedeeld in allerlei sub-scopes en hieruit kies je welke scopes op jouw organisatie van toepassing zijn. Deze emissies zijn de emissies uit je ketens, en die hangen heel erg af van je organisatie.
Voor Hedgehog Company zijn bijvoorbeeld scope 3.1 emissies relevant, ingekochte goederen en diensten. Denk aan laptops, kantoormeubilair, maar ook onze lunch. En die lunch wordt door Albert Heijn bij ons bezorgd, dat is upstream transport. Dat moet je ook meewegen. Net als het afval, bijvoorbeeld verpakkingen, dat bij onze lunch ontstaat.
Hedgehog Company is een dienstenorganisatie, maar we hebben ook één product. Dat is het Hedgehog Carbon Platform, de tool waarmee ook ik deze CO2-voetafdruk heb berekend. Dus de broeikasgasemissies die ontstaan bij het draaiende houden van deze tool vallen ook in onze CO2-voetafdruk.
Stap 2; kies voor de activity- of spend-based methode
Als je bepaald hebt in welke scopes de milieu-impact van je organisatie te vinden is, is de volgende stap om voor elk van die scopes de daadwerkelijke emissies te berekenen. Je kunt je emissies op twee manieren berekenen; met activity-based en spend-based data.<br>
De activity-based methode levert het meest nauwkeurige inzicht in je broeikasgasemissies. Omdat je bij deze rekenmethode je milieu-impact met de precieze emissiefactoren van de activiteit of product berekent. Om onze precieze impact te kunnen berekenen heb ik bijvoorbeeld voor de impact van onze boodschappen naar de bestellingen gekeken. En voor de impact van thuiswerken heb ik een survey onder collega’s rondgestuurd over hun energiecontracten. Hetzelfde heb ik ook gedaan om de impact van het woon-werkverkeer te berekenen.
Soms is het niet mogelijk om met activity-based data te werken; bijvoorbeeld als er te veel losse items in deze categorie vallen. Denk aan de categorie “kantoorartikelen”, met items zoals pennen, nietjes, notitieblokken enz. En die bestaan ook weer uit losse onderdelen, en om van dit alles de impact in kaart te brengen is echt een eindeloze klus.
En soms is de emissiebron niet (meer) te traceren; bijvoorbeeld uitgaven in de horeca. Als je alleen het bedrag weet, maar niet wat je exact besteld hebt, dan biedt de spend-based methode hier de mogelijkheid om toch iets over je milieu-impact te kunnen zeggen.
In dat geval kies je voor die categorie voor de spend-based methode, en zoek je een emissiefactor die bij deze categorie producten past. Een voorbeeld van zo een categorie is bijvoorbeeld “elektronica”. Vervolgens vermenigvuldig je het bedrag dat jij aan deze categorie hebt uitgegeven met de gevonden emissiefactor, en zo kom je uit op je emissies. Maar die bereken je dus op basis van algemene waardes, gemiddelde emissies.
Je kijkt dus per emissiebron of je die activity-based of spend-based gaat berekenen. Waarbij activity based, waar mogelijk, wel echt de voorkeur heeft.
Lees meer over het verschil tussen spend-based and activity-based data: Case CCV: De CO2-voetafdruk berekenen met op activiteiten gebaseerde gegevens - Hedgehog Company (hhc.earth)
Stap 3: vind je emissiefactoren
De volgende stap is je emissiefactoren vinden. Een emissiefactor is een getal dat de hoeveelheid uitstoot van een emissiebron, per eenheid van activiteit of verbruik, weergeeft. De emissiefactor wordt gebruikt om de milieueffecten van verschillende activiteiten te berekenen.
Er zijn bepaalde databases waar emissiefactoren voor het berekenen van je carbon footprint instaan. Zo heb je bijvoorbeeld de Nederlandse database CO2-emissiefactoren en een database van defra UK met GHG emissionfactors. En exiobase, een monetary environmental extended input output database, waarin je op basis van een uitgegeven bedrag aan een bepaald product/service de emissies kan berekenen.
Voor sommige emissies kon ik met standaard emissiefactoren rekenen; als de emissiefactor beschikbaar is in de databases waar wij mee werken, kun je die vermenigvuldigen met je data. Als je bijvoorbeeld de emissiefactor van koffiebonen weet, en je weet hoeveel kilo wij verbruikt hebben, kun je de som makkelijk maken.
Een voorbeeld van zo een database is bijvoorbeeld EcoInvent. Maar lang niet alle emissiebronnen staan daarin opgenomen. Als je geen standaard emissiefactor kunt vinden, kies je de meest representatieve emissiefactor. Zo zal er misschien niet voor elke vorm van transport de exacte passende referentie zijn, dus dan kies je een algemene referentie of de referentie die er het dichtst bij in de buurt komt.
Toen ik alle data -en bijbehorende emissiefactoren- verzameld had, heb ik dit in het Hedgehog Carbon Platform ingevoerd en zo onze CO2-voetafdruk berekend. En zo kwamen we te weten dat onze CO2-voetafdruk in 2023 16 ton CO2-eq was.
Als we voor een organisatie een CO2-voetafdruk berekening uitvoeren, doen wij alle stappen zoals hierboven beschreven. Alle data staat dan in de gepersonaliseerde omgeving klaar, en de organisatie kan daarmee gemakkelijk zelf hun CO2-voetafdruk berekenen. En nieuwe data invoeren, om de CO2-voetafdruk op een later moment nog een keer te berekenen.
Als je op verschillende momenten je CO2-voetafdruk berekend, kun je ook de ontwikkeling van je milieu-impact over tijd zien.
Welke uitdagingen kwam jij tegen bij het berekenen van onze CO2-voetafdruk?
Er waren een aantal scopes waar het lastiger was om passende emissiefactoren te bepalen. Alle collega’s krijgen bij ons bijvoorbeeld een paar Adidas-slippers om op kantoor te dragen. We hadden hiervan de facturen met het totale bedrag, maar niet de gewichten van alle slippers. In dit geval hebben we er dus voor gekozen om niet een inschatting te maken van het gewicht, maar een emissiefactor uit de Exiobase database voor rubber and plastic products te koppelen aan het totale bedrag dat we hebben uitgegeven aan de slippers.
En de scope 1 en 2 emissies waren in ons geval moeilijk om te bepalen; dit zijn emissies over bijvoorbeeld je energieverbruik. Maar we zitten in een gedeeld kantorencomplex; en onze verhuurder kon ons geen precies inzicht in het verbruik geven. Daarom heb ik voor deze emissies met gemiddelden van het Centraal Bureau voor Statistiek gerekend.
Dit was jammer, omdat ik de CO2-voetafdruk zo precies mogelijk wilde berekenen. En als je met gemiddelden rekent, in plaats van kloppende data over je eigen, specifieke situatie, kun je over deze emissies ook moeilijk een reductie strategie gaan vormgeven.
Welke tip heb je voor bedrijven die ook hun CO2-voetafdruk willen berekenen?
Een CO2-voetafdruk geeft je echt een volledig en concreet inzicht in je emissies. En ja, het is best even complex om deze voetafdruk te berekenen. Maar ik zou zeggen; laat je hier niet door overweldigen. De inzichten die een CO2-voetafdruk je opleveren maken het zeker de moeite waard.
En de dataverzameling kan eerst te complex voelen. Creëer daarom overzicht; welke data wil je gaan verzamelen? Welke emissiefactoren zijn er beschikbaar? Voor welke bronnen moet je zelf passende emissiefactoren opstellen? Als je dit overzicht hebt, en je gaat stap voor stap aan de slag, dan zul je zien dat de daadwerkelijke berekening daarmee goed te doen is.
