Er moet nog veel gebeuren wil de textielsector zijn duurzaamheidsdoelen behalen. De beloften van het Parijs Akkoord, de toegezegde bijdragen aan de Sustainable Development Goals (SDGs) en het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (GBF) zijn nog ver weg .
De Europese textielindustrie is goed voor 1,5 miljoen banen verspreid over 160.000 bedrijven en een totale omzet van meer dan 162 miljard in 2019. Tegelijkertijd is het ook een van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Ongeveer acht tot tien procent van de wereldwijde CO2-uitstoot is afkomstig van de textielindustrie. Daarnaast hebben het immense gebruik van land, water en hulpbronnen ook een aanzienlijke impact op de biodiversiteit en het milieu. Als je wilt weten welke productieprocessen het meest vervuilend zijn, lees dan dit artikel.
Hoewel er de afgelopen tien jaar veel is gedaan om de duurzaamheid en de arbeidsomstandigheden in de textielindustrie te verbeteren, zijn veel problemen nog lang niet opgelost. De oorzaak van deze problemen ligt in het lineaire model waarin massaproductie van kleding tegen lage kosten de norm is.
Consumenten hebben nu meer dan ooit toegang tot goedkope kleding, wat overconsumptie aanmoedigt en een enorme afvalberg creëert. Daarnaast ontbreekt het vaak aan aandacht voor kwaliteit, hergebruik en duurzaamheid tijdens de ontwerpfase van textiel. Dit model van overproductie en consumptie legt een aanzienlijke druk op zowel mens als milieu.
Als grootste importeur van kleding ter wereld kan de EU haar macht gebruiken om de sector ingrijpend te veranderen. Daarom lanceerde zij in mei 2023 de EU-strategie voor duurzame en circulaire textiel. Een uitgebreid plan om de industrie duurzamer te maken en de arbeidsomstandigheden in de toeleveringsketen te verbeteren.
Wat is de EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel?
Je hebt er waarschijnlijk al van gehoord, De Green Deal. Dit grootschalige beleidsprogramma van de Europese Unie is gericht op het aanpakken van klimaatverandering en het bevorderen van duurzaamheid. Het is een ambitieus plan dat bestaat uit 35 acties die een radicale transformatie van de economie en de samenleving in gang zetten met als hoofddoel een klimaatneutraal Europa in 2050.
Een van deze acties is het Actieplan Circulaire Economie (CEAP). Dit plan omvat het verplicht stellen van duurzaam productontwerp, het bevorderen van de circulaire economie en het aanpakken van afvalstromen.
Om de doelen van de Green Deal en het CEAP te bereiken, heeft de EU een sectorspecifieke strategie ontwikkeld, de EU Strategy for Sustainable and Circular Textilesl. Deze strategie bestaat uit een reeks acties gericht op duurzaamheid in de hele productieketen. Het doel is om de hele levenscyclus van textielproducten en schoenen aanzienlijk te veranderen. De acties richten zich niet alleen op hoe textielproducten worden gemaakt, maar ook op hoe we ze gebruiken en uiteindelijk weggooien. Textiel en schoenen zullen daarom onder andere een langere levensduur moeten hebben, beter recyclebaar zijn en openbare informatie bevatten over materialen en milieueffecten.
Belangrijkste acties in de textielstrategie
- Opstellen van ontwerpeisen voor textiel zodat het langer meegaat, gemakkelijker te repareren en te recyclen is en het stellen van eisen aan de minimale hoeveelheid gerecycled materiaal.
- Introduceer duidelijkere informatie en een digitaal productpaspoort.
- Pak greenwashing aan om consumenten te beschermen en het bewustzijn over duurzame mode te vergroten.
- Invoering van verplichte en geharmoniseerde regelingen voor verantwoordelijkheid van producenten van textiel met eco- modulatie vergoedingen.
- Het onbedoeld vrijkomen van microplastics uit synthetisch textiel aanpakken.
- Beperk de export van textielafval en promoot duurzaam textiel wereldwijd.
- Circulaire bedrijfsmodellen stimuleren, inclusief hergebruik- en reparatiesector.
- Bedrijven en lidstaten aanmoedigen om de doelstellingen van de strategie te ondersteunen.
- Overproductie en overconsumptie tegengaan en de vernietiging van onverkocht of geretourneerd textiel ontmoedigen.
Hoe wordt deze EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel uitgevoerd en wat kun je verwachten in de textielsector? Er zijn verschillende belangrijke EU-verordeningen en -richtlijnen op het gebied van duurzaamheid die ondersteunende pijlers van de strategie vormen. Notitie; deels zijn dit algemene Europese duurzaamheidsvoorschriften en zijn deze ook voor veel andere sectoren van toepassing. Deze overkoepelende regelgeving wordt vertaald naar sectorspecifieke vereisten.
In dit artikel bespreken we de vier belangrijkste wetgevingen die specifieke eisen stellen en leggen we uit hoe deze van toepassing zijn op de Europese textielindustrie.
1) De Corporate Sustainability Reporting Directive
2) Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR)
3) De Green Claims Directive (GCD)
4) Waste Framework Directive & Regulation on Waste Shipments
Vraag naar meer transparantie: De CSRD
Allereerst kijken we naar de Corporate Sustainability Reporting Directive, afgekort CSRD. Deze richtlijn werkt nauw samen met de richtlijn voor duurzame financiering en richt zich daarom niet alleen op het evalueren van de financiële gezondheid van bedrijven, maar ook op hun duurzaamheid. De CSRD heeft verschillende implicaties voor bedrijven in de textiel- en mode-industrie.
De CSRD zal ESG-rapportage (milieu, sociale impact en governance) van bedrijven binnen de EU standaardiseren. Deze richtlijn vereist dat bedrijven openbaar maken hoe ze het milieu, de samenleving en het bestuur beïnvloeden (ESG). Ze moeten rapporteren over CO2-emissies, transparantie in de toeleveringsketens en arbeidsomstandigheden. Deze verplichtingen zullen ertoe leiden dat mode- en textiel merken steeds meer onder toezicht komen te staan en verantwoording moeten afleggen, wat hen dwingt een duurzaamheidsstrategie te ontwikkelen en toe te passen.
Wat moeten bedrijven rapporteren volgens de CSRD? Bedrijven moeten voldoen aan de verplichtingen zoals uiteengezet in de 12 Europese standaarden voor duurzaamheidsverslaglegging (ESRS). Deze omvatten de volgende onderwerpen: duurzaamheid, sociale prestaties en mensenrechten, en governance.
Duurzaamheid:
- Scope 1, 2 en 3 emissies
- Preventie- en schadebeperkingsstrategieën
- Doelstellingen voor emissiereductie (met behulp van het GHG-protocol Corporate Standard)
- Gebruik van hulpbronnen en circulariteit in de hele toeleveringsketen
Sociale verantwoordelijkheid en mensenrechten:
- Deze sociale rapportageverplichtingen gelden voor zowel werknemers als arbeiders in de hele productieketen en omvatten:
- Werknemers
- Mensenrechten
- Diversiteitsbeleid
Bestuur en beleid:
- Structuur, proces en beleid beïnvloeden de besluitvorming van bedrijven.
- Bedrijven wordt gevraagd om hun bedrijfsmodel te delen, inclusief een duurzaamheidsstrategie.
- Identificatie en aanpak van duurzaamheidsrisico's
Ook is de EU van plan sector-specifieke verplichtingen op te stellen, waarvan wordt verwacht dat deze ook voor de textielsector zullen gelden. Onlangs heeft de EU voorgesteld om de goedkeuring van deze normen te verplaatsen van de zomer van 2024 naar de zomer van 2026.
Uiteraard zorgt de CSRD voor een hoop extra rapportageverplichtingen. Ook moeten bedrijven een goed werkend systeem hebben geïmplementeerd om alle data netjes te verzamelen. Toch biedt deze richtlijn ook kansen. Denk bijvoorbeeld aan het verbeteren van de transparantie van de productieketen waardoor duurzaamheidsdoelen veel eenvoudiger te behalen zijn. Dit zal vervolgens de betrouwbaarheid tegenover klanten en stakeholders doen toenemen.
Wil je meer weten over de CSRD? Lees ons artikel: Het CSRD, alles wat je moet weten.
De Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR)
Dan is er nog de Ecodesign for Sustainable Products Regulation, zoals de naam doet vermoeden focust deze richtlijn op productdesign. De milieu-impact van een product wordt voor 80% bepaald in de ontwerpfase en daarom zijn regels en richtlijnen hierover erg belangrijk. De huidige regelgeving, genaamd Ecodesign Directive, betrof tot nu toe alleen elektronische producten, maar gaat nu ook gelden voor textiel.
Textielmerken die actief zijn op de Europese markt zullen in hun productie van begin tot eind rekening moeten houden met het productontwerp. Hierbij ligt sterk de nadruk op betrouwbaarheid, herbruikbaarheid, verbeterbaarheid, repareerbaarheid, onderhoudsgemak, recycling, energie-efficiëntie en grondstoffenefficiëntie tijdens het ontwerpproces van textiel.
De vaststelling van de vereisten voor ecodesign van textiel zal tegen medio 2025 worden afgerond.
Een belangrijk onderdeel van de verordening is het Digitaal Productpaspoort (DPP). Het DDP moet consumenten en producenten uitgebreide productinformatie geven waardoor het gemakkelijker is om producten te repareren of te recyclen, maar ook om bijvoorbeeld potentieel gevaarlijke stoffen door te volgen gedurende de hele supply chain. Juist voor de textielindustrie zal dit grote gevolgen hebben.
Voor alle textielproducten die op de Europese markt belanden, wordt een DDP verplicht. Je kunt dit zien als een digitale rapportage, bijvoorbeeld een QR-code, met alle informatie van hoe het product tot stand is gekomen gekoppeld aan een uniek product-ID.
De circulariteit van een product verwijst naar de mate waarin een product is ontworpen en geproduceerd met het oog op hergebruik, recycling en minimalisering van afval. Het houdt rekening met de volledige levenscyclus van het product, inclusief de grondstoffen die worden gebruikt, de productieprocessen, het gebruik van het product en het einde van de levensduur ervan.
Twee onderdelen van het Digitale Productpaspoort zijn belangrijk zijn voor mode- en textiel merken:
Het DDP moet een fysiek label (zoals een QR-code) bevatten die linkt naar een unieke identificatie. Dit moet fysiek aanwezig zijn op het product op het moment van verkoop.
2) Het digitale dossier van een product moet gegevens hebben die afkomstig zijn uit de volledige waardeketen van het product, van fabrikanten en importeurs tot reparateurs en recyclers. Dit digitale dossier is bedoeld voor klanten en alle partijen binnen de waardeketen.
De Green Claims Directive (GCD)
Tegenwoordig moet een oerwoud aan verschillende milieulabels consumenten ervan overtuigen dat producten duurzamer en milieuvriendelijker zijn. Geen wonder dus dat je door de bomen het bos niet meer ziet.
In de EU alleen al zijn er meer dan 230 ecolabels op de markt. Hiervan geeft maar liefst 53% vage, misleidende of ongefundeerde informatie, ook blijkt 40% van de claims geen ondersteunend bewijs te hebben. Greenwashing maakt het mogelijk dat misleidende informatie aan consumenten wordt gepresenteerd. Dit creëert een ongelijk speelveld op de EU-markt en zet echt duurzame bedrijven in het nadeel.
De Green Claims Directive (GCD) is bedoeld om dit tegen te gaan.
Beloftes zoals "de ecologische voetafdruk van dit product is verkleind" moeten worden ondersteund door wetenschappelijk bewijs. Er gelden ook strengere regels voor communicatie over "groene claims". Zo mogen totaalscores van milieu-impact niet langer worden toegestaan.
De richtlijn zal voor de textielsector vooral de informatieverschaffing verbeteren over duurzaamheid en repareerbaarheid van een product. Claims moeten worden gecontroleerd door een derde partij via een standaard methodologie voor een levenscyclusanalyse (LCA).
Waste Framework Directive en de de Regulation on Waste Shipments
In 2021 is de nieuwe EU-richtlijn voor afvaltransporten uit de Kaderrichtlijn afvalstoffen aangenomen. Het oorspronkelijke doel van deze richtlijn was om een circulaire economie te bevorderen en ervoor te zorgen dat de EU haar textielafval niet langer naar ontwikkelingslanden verscheept. Hierdoor werd het ook gemakkelijker om afval binnen de EU te vervoeren en te recyclen, terwijl er verbeterde maatregelen werden ingevoerd om illegale afvaltransporten op te sporen.
De uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (EPR) is een beleidsinstrument dat nieuwe regels heeft geïntroduceerd die producenten verantwoordelijk maken voor de hele levenscyclus van textielproducten, van productontwerp tot textielafval en recycling. Voor de textielindustrie betekent dit dat producenten moeten bijdragen aan de financiering van de inzameling en verwerking van textielafval en aan de bevordering van duurzame productie en consumptie. Elk land binnen de Europese Unie, waaronder Nederland, heeft zijn eigen nationale wet- en regelgeving met betrekking tot EPR, die kan verschillen in de details van implementatie en handhaving.
In Nederland is de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor textiel (UPV-Textiel) sinds 1 juli 2023 wettelijk verplicht. Dit maakt producenten en importeurs van zowel kleding als huishoudtextiel verantwoordelijk voor het beheer van afvalstromen van hun producten die op de Nederlandse markt worden verkocht.
Dit houdt in dat zij moeten zorgen voor een geschikt systeem voor gescheiden inzameling en de financiering ervan. Bovendien zijn zij verplicht te zorgen voor een systeem van recycling en hergebruik van ingezameld textiel. De overheid heeft hier doelstellingen aan verbonden: tegen 2025 moet 50% van het op de Nederlandse markt verkochte textiel gerecycled/hergebruikt worden, en dit percentage moet geleidelijk stijgen tot 75% in 2030. Op dit moment wordt ongeveer 35% van het textiel hergebruikt en gerecycled.
Met de Regulation on Waste Shipments heeft de Europese Commissie een amendement voorgelegd met betrekking tot de textielindustrie. Momenteel zijn er in verschillende lidstaten EPR's actief. Het doel van de nieuwe regulering is om deze samen te brengen.
Deze regulering moet duurzaam beheer van textielafval in heel Europa faciliteren en textielproducenten verantwoordelijk stellen voor de kosten van afvalverwerking. Het idee is dat als producenten opdraaien voor de kosten van afvalverwerking, zij een prikkel hebben om afval te verminderen en hun producten circulair te maken. De kosten zullen worden bepaald op basis van de milieuprestaties door middel van "eco-modulatie".<br>
Hoe voldoe je aan de EU-regelgeving voor textiel?
Wees voorbereid op wat gaat komen! Dit is de belangrijkste tip die we je kunnen geven. Wat zeker is, is dat kleding en textielmerken een duidelijk inzicht moeten hebben in de milieueffecten van hun producten gedurende de hele levenscyclus om aan de regels te voldoen. Meten is weten, maar kost ook veel tijd en inspanning.
Vroeg beginnen met het opzetten van systemen om data te verzamelen en aan de rapportage verplichtingen te voldoen is daarom van groot belang. Dan ga je met een goed gevoel de Strategy for Sustainable and Circular Textiles tegemoet!
Hedgehog Company heeft een team van klimaat experts en data specialisten die graag de handen uit de mouwen steken om jouw bedrijf te laten voldoen aan de richtlijnen. Heb je vragen of op maat gemaakt advies nodig, neem dan contact met ons op via dit e-mailadres.
