Wat is de ESPR?
De nieuwe Ecodesign for Sustainable Products Regulation, afgekort ESPR, vervangt vanaf 18 juli de huidige Ecodesign Directive 2009/125/EC. De ESPR wil de circulariteit, energie-efficiëntie en algehele duurzaamheid verbeteren van producten die op de EU-markt worden gebracht.
In deze context heeft een duurzaam product doorgaans een of meer van de volgende eigenschappen:
- Verbruikt minder energie
- Heeft een langere levensduur
- Kan gemakkelijker gerepareerd worden
- Onderdelen zijn gemakkelijk uit elkaar te halen en opnieuw te gebruiken
- Bevat minimale schadelijke stoffen
- Is gemakkelijk recyclebaar
- Bevat een hoger percentage gerecycled materiaal
- Bezit een verminderde CO2- en milieuvoetafdruk gedurende de gehele levenscyclus
Meer specifiek stelt de ESPR een kader vast voor het instellen van ecodesignvereisten, gericht op prestatie- en informatievoorwaarden voor bijna alle categorieën fysieke goederen (met enkele uitzonderingen, zoals voedsel en veevoer).
De doelen van deze ecodesignvereisten zijn onder andere:
- De duurzaamheid, herbruikbaarheid, upgradebaarheid en repareerbaarheid van producten verbeteren
- Producten zuiniger maken met energie en hulpbronnen
- Pak de aanwezigheid van stoffen aan die circulariteit belemmeren
- Meer gerecycled materiaal
- Producten gemakkelijker opnieuw te maken en te recyclen
- Regels opstellen voor koolstof- en milieuvoetafdrukken
- De beschikbaarheid van informatie over productduurzaamheid verbeteren
De ESPR is afgestemd op de Verordening Energielabeling (EU/2017/1369), een regelgeving die erop gericht is consumenten in staat te stellen geïnformeerde keuzes te maken op basis van het energieverbruik van energiegerelateerde producten.
Welke producten moeten aan deze eisen voldoen?
De eerste categorieën die aan de ESPR-vereisten moeten voldoen zijn ijzer & staal, aluminium, textiel (kleding en schoeisel), meubels (inclusief matrassen), banden, detergenten, verf, smeermiddelen, chemicaliën, energiegerelateerde producten (inclusief nieuwe maatregelen en revisies van bestaande) en ICT-producten en andere elektronica.
Lees hier meer over alle producten.
Consequenties van de ESPR
Laten we in de onderstaande alinea's dieper ingaan op drie van de kernaspecten van de ESPR.
Digitaal productpaspoort
Een belangrijk onderdeel van de ESPR is het Digitaal Productpaspoort (DPP); dit is in feite een digitaal kaartje of label dat aan producten, onderdelen en materialen moet worden toegevoegd. Dit paspoort zal essentiële data bevatten om de duurzaamheid en circulariteit van producten te verbeteren, en naleving van regelgeving te garanderen. Deze data is toegankelijk via een “data-carrier”, bijvoorbeeld een QR-code.
Met deze digitaal toegankelijke data kunnen consumenten, fabrikanten en regelgevende instanties beter geïnformeerde beslissingen wat betreft duurzaamheid, circulariteit en wettelijke naleving. En douane-autoriteiten kunnen automatisch de aanwezigheid en authenticiteit van DPP's voor geïmporteerde goederen verifiëren.
Welke informatie precies moet worden opgenomen, moet nog nader worden bepaald door de Europese Commissie. Dit gebeurt na grondig overleg met alle relevante partijen, afgestemd op het specifieke product. Maar je kunt informatie verwachten over:
- Technische prestaties van het product
- Herkomst en soorten gebruikte materialen
- Overzicht van reparaties
- Recycling mogelijkheden
- Milieu-impact gedurende de levenscyclus van het product
Lees ons artikel over het digitale productpaspoort: https://www.hhc.earth/knowledge-base/digital-product-passports-sustainable-products
Vernietiging van onverkochte artikelen
Een ander belangrijk element zijn de ESPR-initiatieven om de vernietiging van onverkochte artikelen te stoppen. In de EU worden momenteel veel onverkochte producten vernietigd, waarbij waardevolle grondstoffen verspilt worden.
De ESPR zal vereisen dat grote, en uiteindelijk middelgrote, ondernemingen uit alle productsectoren concrete details over artikelen die ze jaarlijks vernietigen openbaar maken op hun websites. Dit is bijvoorbeeld informatie over de hoeveelheid en het gewicht van de afgevoerde producten en de reden voor vernietiging.
En de ESPR zal een verbod invoeren op bijvoorbeeld de vernietiging van onverkochte textielproducten en schoenen. Andere sectoren, waar op grote schaal vernietiging plaatsvindt, kunnen volgen.
Groene openbare aanbestedingen
EU-overheidsinstanties besteden ongeveer €1,8 biljoen aan het verwerven van werken, goederen en diensten. De ESPR wil deze aanzienlijke uitgaven in de richting van duurzamere opties sturen, door voor EU-autoriteiten die gereguleerde producten aanschaffen verplichte criteria voor groene openbare aanbestedingen in te voeren
Dit initiatief zou de vraag naar duurzame producten aanzienlijk kunnen vergroten, waardoor meer bedrijven worden aangemoedigd om te investeren in milieuvriendelijke opties.
Wanneer wordt de ESPR geïmplementeerd?
De ESPR vereist dat de Europese Commissie het eerste werkplan van de ESPR in de eerste helft van 2025 aanneemt en publiceert. Het werkplan gaat minimaal over een periode van 3 jaar. En zoals met alle EU wetgeving zullen lidstaten deze vervolgens naar ondersteunende nationale wetgeving vertalen.
De ESPR is een overkoepelend wetgevend kader, wat betekent dat specifieke regels voor producten geleidelijk zullen worden vorm gegeven. Dat kan voor afzonderlijke producten of voor groepen producten met vergelijkbare kenmerken zijn.
Elke productgroep gereguleerd onder de Ecodesign Richtlijn wordt beheerst door zijn eigen "uitvoeringsbesluit," een juridisch document dat de ecodesign-criteria afdwingt. De EU werkt momenteel aan nieuwe uitvoeringsbesluiten voor aanvullende productgroepen en aan updates van bestaande. Deze besluiten worden in eerste instantie onder de bestaande Ecodesign Richtlijn gehandhaafd
Zodra de ESPR echter van kracht is, zullen deze handelingen erin worden opgenomen en zal de huidige richtlijn worden vervangen. Bijvoorbeeld in de meest recente uitvoeringshandeling voor mobiele telefoons en tablets dat in juni 2023 werd aangenomen en vanaf juni 2025 van kracht zal zijn, wordt een duurzaam ontwerp, batterijen die langer meegaan en verlengde beschikbaarheid van software-updates en reserveonderdelen geëist.
Zoals eerder in dit artikel vermeld, zijn de eerste categorieën die aan de ESPR-vereisten moeten voldoen ijzer &staal, aluminium, textiel (kleding en schoeisel), meubels (inclusief matrassen), banden, detergenten, verven, smeermiddelen, chemicaliën, energiegerelateerde producten (inclusief nieuwe maatregelen en revisies van bestaande) en ICT-producten, evenals andere elektronica.
Lees hier meer over de implementatie van de ESPR.
Hoe kunnen organisaties voldoen aan de ESPR-vereisten?
Hoe kun je beginnen om aan de ESPR-vereisten te voldoen? Een goed startpunt is kennis op te doen en deze met je team te delen, om deze nieuwe normen en het belang van nauwkeurige data-rapportage te begrijpen. En het is belangrijk om een robuust kader op te stellen waar binnen je duurzaamheids-data gaat verzamelen, beheren en rapporteren. Er is namelijk veel duurzaamheids-data nodig. Voer dus een grondige beoordeling uit van de huidige duurzaamheidspraktijken en -metingen, en stem deze af op de ESPR-vereisten.
Gespecialiseerde software of platforms voor duurzaamheidsrapportage kan dit proces stroomlijnen, zodat data consequent wordt verzameld en gerapporteerd in een formaat dat voldoet aan de ESPR-richtlijnen. Regelmatige interne audits en evaluaties helpen om naleving te handhaven en duurzaamheidspraktijken in de loop van de tijd te verbeteren.
Daarnaast helpt het om je stakeholders—waaronder investeerders, klanten en leveranciers—bij deze praktijken te betrekken en de transparantie te vergroten. Dit ondersteunt de bredere adoptie van duurzame praktijken in de waardeketen.
En levenscyclus analyses (LCA's) kunnen zeer nuttig zijn voor organisaties die aan de ESPR-vereisten willen voldoen. LCA's bieden een uitgebreid beeld van de duurzaamheid van een product door systematisch de milieu-impact van producten gedurende hun gehele levenscyclus te evalueren—van grondstofwinning tot productie, gebruik en verwijdering.
Deze grondige analyse helpt organisaties om belangrijke milieuknelpunten en verbetermogelijkheden in productontwerp en productieprocessen te identificeren. Door LCA-bevindingen te integreren in hun productontwikkeling en besluitvormingsprocessen, kunnen bedrijven hun producten afstemmen op de focus van de ESPR om de milieu-impact op het verminderen, duurzaamheid te verhogen en de recycleerbaarheid te verbeteren.
Context: de Green Deal
De ESPR maakt deel uit van het grotere “pakket” van EU-maatregelen ter ondersteuning van het Actieplan Circulaire Economie 2020. Dit actieplan is een van de belangrijkste bouwstenen van de Europese Green Deal.
Kort gezegd; de Europese Unie heeft zeer progressieve en ambitieuze duurzaamheidsdoelen, met als doel om het eerste continent te zijn dat:
- tegen 2050 geen netto-uitstoot van broeikasgassen heeft
- economische groei los koppelt van het gebruik van hulpbronnen
- geen persoon of plaats achterlaat in deze ambities
De circulaire economie zal de druk op natuurlijke hulpbronnen verminderen en duurzame groei en banen creëren.
Lees meer over de ESPR op de officiële EU-website.
