Een triest en destructief gevolg van onze geglobaliseerde voedselketens is de ontbossing en degradatie van bossen. (Tropische) natuur en bos moeten plaatsmaken voor plantages en monocultuur landbouw. De Europese Commissie werkt nu aan een regelgeving om bossen wereldwijd tegen deze dreiging te beschermen; deze regelgeving wordt de Ontbossingsverordening (EUDR) genoemd. Lees meer hierover in ons artikel en ontdek hoe deze nieuwe regelgeving jouw bedrijf kan beïnvloeden.
Wat is de EUDR
Wereldwijd is de belangrijkste oorzaak van ontbossing de uitbreiding van landbouwgrond die gekoppeld is aan de productie van bepaalde levensmiddelen of grondstoffen. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) schat dat tussen 1990 en 2020 420 miljoen hectare bos - een oppervlakte groter dan de Europese Unie - verloren is gegaan door ontbossing.
De EUDR, Verordening (EU) 2023/1115 betreffende ontbossingsvrije producten, heeft daarom als doel consumptie van 'ontbossingsvrije' producten te bevorderen en de impact van de EU op wereldwijde ontbossing en bosdegradatie te verminderen. Bij deze doelstelling is de verwachting dat de regelgeving ook de uitstoot van broeikasgassen en het verlies aan biodiversiteit zal verminderen.
De specifieke doelstellingen van het EUDR zijn:
- voorkomen dat de producten die Europeanen kopen, gebruiken en consumeren bijdragen aan ontbossing en bosdegradatie in de EU en wereldwijd
- de door EU-consumptie en -productie van de genoemde grondstoffen veroorzaakte CO2-emissies met minstens 32 miljoen metrische ton per jaar verminderen
- alle ontbossing en bosdegradatie aanpakken die wordt veroorzaakt door agrarische uitbreiding om de grondstoffen binnen de reikwijdte van de regelgeving te produceren
Volgens EUDR moet daarom elke exploitant of handelaar die bepaalde grondstoffen op de EU-markt brengt of daarvandaan exporteert, kunnen aantonen dat de producten niet afkomstig zijn van recent ontboste grond of hebben bijgedragen aan bosdegradatie.
De EUDR is van toepassing op de volgende 7 grondstoffen:
- vee
- hout
- cacao
- soja
- palmolie
- koffie
- rubber
De EUDR geldt ook voor een paar afgeleide producten (leer, chocolade, banden of meubels).
Deze ambities zijn in lijn met de Europese Green Deal, de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030 en de Farm to Fork-strategie.
Lees meer op de officiële EU-webpagina: https://environment.ec.europa.eu/topics/forests/deforestation/regulation-deforestation-free-products_en
Wie moet voldoen aan de EUDR?
De EU-verordening inzake ontbossingsvrije producten (EUDR) is van toepassing op producten die binnen de EU worden geproduceerd en mogelijk worden geëxporteerd, en op producten die naar de EU worden geïmporteerd. De EUDR geldt voor alle landen binnen de Europese Unie, wat betekent dat deze landen zich moeten houden aan ontbossingsverordening en ervoor moeten zorgen dat geproduceerde, geïmporteerde en geëxporteerde producten vrij zijn van ontbossing.
De EUDR heeft betrekking op zowel grote als kleine ondernemingen, inclusief eenmanszaken.
En de EUDR is van toepassing op alle marktdeelnemers en handelaren die van plan zijn relevante producten of grondstoffen binnen de EU te importeren, te exporteren of te produceren met het doel deze op de markt te brengen.
Een marktdeelnemer heeft meer verantwoordelijkheden onder de EUDR dan een handelaar. Dit komt omdat handelaren producten en grondstoffen gebruiken die eerder in de toeleveringsketen al zijn beoordeeld op zorgvuldigheid.
- Marktdeelnemers moeten hun eigen stelsel van zorgvuldigheid opzetten.
- Handelaren kunnen het stelsel van zorgvuldigheid van hun leveranciers gebruiken. Maar grote handelaren zijn aan dezelfde vereisten onderworpen als marktdeelnemers.
Voor de Nederlandse markt biedt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) Regelhulp EUDR, waar je kunt controleren of en hoe de EUDR op jouw situatie van toepassing is.
Wanneer treedt de EUDR in werking?
Het oorspronkelijke doel was om de EUDR eind 2024 in werking te laten treden. Maar
de Commissie heeft nu voorgesteld om betrokken partijen extra tijd te geven om zich voor te bereidenen. Volgens de Europese Commissie hebben bedrijven, zowel buiten als binnen de EU, tijd nodig om zich voor te bereiden en aan te passen aan de regelgeving.
Als dit wordt goedgekeurd, zou de wet van toepassing zijn op 30 december 2025 voor grote en middelgrote bedrijven en op 30 juni 2026 voor micro- en kleine ondernemingen.
Due diligence-verklaring voor elke zending
Als de EUDR in werking is getreden moet je voor elke zending een zorgvuldigheidsverklaring opstellen. Door het indienen van de zorgvuldigheidsverklaring geef je aan dat je aan alle eisen van de EUDR voldoet. De verklaring zal informatie bevatten over je bedrijf en de herkomst van de producten en grondstoffen
Je moet deze verklaring aanmaken in TRACES, Trade Control and Expert System, een webapplicatie van de EU die veterinaire en fytosanitaire autoriteiten in alle EU-landen en landen buiten de EU verbindt. TRACES wordt momenteel ontwikkeld en zal actief zijn wanneer de EUDR van kracht wordt.
Hoe kan ik me voorbereiden op de EUDR?
Het belangrijkste is om een zorgvuldigheidssysteem, een Due Diligence Systeem (DDS), te implementeren. Je moet namelijk kunnen aantonen dat de herkomst van je producten legaal en traceerbaar is.
Om een zorgvuldigheidssysteem op te zetten, onderneem je ten minste vier acties:
- Je verzamelt data over de legale herkomst van de producten.
- Je verzamelt informatie over de geolocatie waar het product gegroeid, geproduceerd, verwerkt is, of waar het dier geboren of groot geworden is.
- Je voert risicobeoordelingen uit om te bepalen of producten bijdragen aan ontbossing of degradatie van bossen.
- Je neemt maatregelen om ervoor te zorgen dat het risico van handel in illegale producten verwaarloosbaar is.
Micro-, kleine of middelgrote handelaren, en micro-, kleine of middelgrote ondernemingen die alleen grondstoffen gebruiken die al op de markt zijn, hoeven geen zorgvuldigheidssysteem in te voeren.
Twijfel je over jouw situatie? Gebruik de Regelhulp EUDR om te bepalen wat voor jou van toepassing is.
Als je geen zorgvuldigheidssysteem hoeft bij te houden, maar toch onder de EUDR valt, moet je:
- Bijhouden van welke leveranciers je je producten of grondstoffen koopt.
- Bijhouden aan wie je verkoopt.
- De referentienummers van de zorgvuldigheidsverklaringen van je leveranciers doorgeven.
- Deze documentatie vijf jaar bewaren.
Integreer de EUDR met de CSRD en aanstaande CSDDD rapportage
Hoe verhoudt de EUDR zich tot de CSRD en CSDDD? De vereisten van de EUDR, de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de aanstaande Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) overlappen aanzienlijk.
Alle drie leggen ze de nadruk op risk-assessments en -management op gebieden zoals milieu-impact en mensenrechten binnen bedrijfsvoering en toeleveringsketens.
Voor CSRD-rapportage zijn bedrijven verplicht om een dubbele materialiteitsanalyse uit te voeren, die inhoudt dat de milieu-, sociale en governance (ESG) impact, risico's en kansen zowel binnen hun eigen operaties als door de hele toeleveringsketen worden geïdentificeerd en geëvalueerd. Deze beoordeling helpt bij het bepalen van het belang van verschillende ESG-thema's voor de organisatie, inclusief impact op biodiversiteit, het personeel (inclusief die in de toeleveringsketen), inheemse gemeenschappen en bedrijfsvoering.
Op vergelijkbare wijze vereist de CSDDD een gedetailleerde risicobeoordeling gericht op het mitigeren van milieu- en mensenrechtenrisico’s. Voor bedrijven die betrokken zijn bij het importeren en exporteren van producten die onder de EUDR vallen, zoals hout en soja, is het essentieel om risico's gerelateerd aan illegale ontbossing, kinderarbeid, arbeidsrechten en corruptie aan te pakken.
Gezien de gemeenschappelijke focus van de EUDR, CSRD en CSDDD op risicobeoordelingen, kunnen bedrijven profiteren van het identificeren van gemeenschappelijke elementen in deze vereisten. Door processen van voor data-verzameling, risico-evaluatie en mitigatie te harmoniseren, kunnen organisaties zich efficiënter voorbereiden op deze regelgevende verplichtingen.
Wil je meer weten over hoe duurzaamheid voor jou kan werken? Neem contact met ons op!
