Plastic is een materiaal met veel gunstige eigenschappen, dit maakt het voor veel producenten aantrekkelijk. Maar plastic is ook een materiaal met een grote milieu-impact. Plastic is daarom één van de focus-onderwerpen van Hedgehog Company. In dit artikel vertelt senior LCA-Expert Rik Wessels meer over welke thema’s spelen rondom duurzaamheid & plastic. En beantwoordt hij de vraag: hoe ga je als organisatie duurzaam met plastic om? Dit blijkt een complexe vraag, en het antwoord verschilt per situatie en product.
Waarom is plastic een belangrijk duurzaamheids-thema?
Vanwege de grote omvang van de plastic productie; plastic zit nou eenmaal in heel veel producten en het wordt in bijna elke andere sector gebruikt. Het zit in allerlei producten en natuurlijk in verpakkingen.
En het is een materiaal met een grote milieu-impact: veel plastics worden gemaakt uit olie, en ook tijdens het productieproces worden veel fossiele grondstoffen verbruikt. De impact stopt daar niet, plastic afval heeft veel impact op onze planeet. Vooral als dit afval in de natuur terechtkomt. Denk bijvoorbeeld aan al het plastic in de oceaan, de plastic soup.
Plastic is tegelijkertijd een materiaal met veel gunstige eigenschappen; en in sommige gevallen kan plastic ook een duurzamere keuze zijn dan alternatieve opties. Plastic is bijvoorbeeld licht, dat beperkt de milieu-impact tijdens het transport. En plastic gaat lang mee, waardoor producten een lange levensduur hebben. Dit maakt de overall milieu-impact mogelijk lager, dan wanneer het product sneller kapot zou gaan en je het dus vaker moet vervangen.
Dit alles maakt plastic vanuit milieu-oogpunt een interessant materiaal; er is niet één antwoord op de vraag hoe groot het aandeel van plastic is op de impact van je product of producten. Met de inzichten van een LCA, een levenscyclusanalyse, kun je deze vraag wel beantwoorden. Maar wat het meest duurzaam is, verschilt per context en product.
Welke uitdagingen spelen er rondom duurzaamheid & plastic?
Dat zijn uitdagingen die ontstaan rondom het materiaal zelf en de grondstoffen waarvan het gemaakt wordt. Plastic wordt in bijna alle gevallen van aardolie gemaakt. Je hebt wel alternatieven, zoals biobased plastics, maar ook die hebben een negatieve impact als ze in het milieu terechtkomen.
En er zijn uitdagingen rondom het hergebruik van plastic, en de eigenschappen die het materiaal na recycling heeft. Je kunt bijvoorbeeld niet elke soort plastic recyclen. En met elke recycle ronde gaat de kwaliteit van het plastic omlaag. Hoe bruikbaar is dat materiaal dan nog voor specifieke toepassingen? Plastic wordt nu juist vaak gekozen door de positieve kenmerken zoals sterkte, vormbaarheid en de lange levensduur.
Als die eigenschappen veranderen en de kwaliteit achteruit gaat, kan het duurzamer zijn om toch voor nieuw plastic te kiezen; omdat het product dan langer meegaat of steviger is. Dit hangt af van je product en hoe en waar het gebruikt gaat worden. Je moet daarom uitrekenen en onderbouwen of de verlengde levensduur opweegt tegen de impact van het nieuwe materiaal.
Met de keuze voor gerecycled plastic in plaats van nieuw plastic, “virgin” plastic genaamd, wordt je product ook niet direct duurzaam. Andere factoren spelen namelijk ook een grote rol. Uit een LCA-studie voor een fabrikant die gerecyclede materialen gebruikt, HAHN plastics, bleek bijvoorbeeld dat de meest significante impact ontstond door de gebruikte energie-mix. Het product bestaat uit 100% gerecycled plastic, maar de positieve impact daarvan viel in het niet bij de energiemix die bestond uit kolen, gas en kernenergie. Toen het bedrijf dit hoorde, zijn ze direct overgestapt naar groene energie: en met die keuze hebben ze hun milieu-impact met 75% verminderd.
Verder zien we dat, zowel bij consumenten als producenten, het bewustzijn over duurzaamheid en de impact van plastic toeneemt. Veel van onze klanten worden door hun klanten en stakeholders om duurzaamheids-data gevraagd. Klanten willen weten hoe duurzaam bepaalde materialen of producten zijn. En bedrijven willen deze inzichten vaker al aan het begin van het productieproces hebben, zodat ze het productieproces zo duurzaam mogelijk kunnen inrichten.
Wat voor organisaties begeleidt Hedgehog Company rondom plastic?
Allerlei organisaties; van recycling-bedrijven, producenten van plastic-granulaat (plastic korrels die weer als grondstof voor verdere plastic producten worden gebruikt) tot producenten van allerlei producten waar plastic in verwerkt zit. We kijken per organisatie en vraag naar de impact en het aandeel van plastic daarbij.
Wat voor inzichten kan je als organisaties verwachten uit een LCA?
Mensen verwachten vaak dat de grootste impact van hun product in het gebruikte plastic ontstaat. Of ze denken dat hun product significant duurzamer wordt als ze plastic vervangen met een ander materiaal. Maar dit ligt veel complexer, en vaak blijkt uit een LCA-studie dat de grootste impact uit een ander deel van de levenscyclus komt.
Je kunt een LCA ook gebruiken om de impact van verschillende opties in je productie proces met elkaar te vergelijken. Als je bijvoorbeeld naar verpakkingsmateriaal kijkt, kan een uitkomst van een LCA-studie zijn dat een licht-gewicht plasticfolie de meest duurzame optie is. Omdat het je product beschermt tegen bederf, en het zo langer goed blijft tijdens het transport.
Verder kun je ook een LCA uitvoeren om de impact van verschillende varianten of versies van je product met elkaar te vergelijken. We hebben bijvoorbeeld voor Trust vastgesteld dat de CO2-uitstoot met 80% zou dalen als ze het virgin plastic in de behuizing gaan vervangen door gerecycled plastic.
Wat zou je organisaties adviseren?
Het is een complexe vraag waar en hoe de impact van je product ontstaat. En de grootste impact kan ontstaan op een plek waar je hem niet verwacht. Er is namelijk geen standaard antwoord op de vraag hoe je je product kunt verduurzamen. Dat zal je per situatie moeten bekijken.
Je product gaat door verschillende levensfasen: winning van de grondstoffen, productie, gebruik en verwerking naderhand. In elk van deze fasen ontstaat impact, en je moet je product op de totale impact beoordelen. De keuzes die je in de productie maakt, hebben later verdere gevolgen.
Dus ik wil organisaties meegeven; "You can't manage, what you don't measure", meten is weten. De enige manier om je product effectief en daadwerkelijk te verduurzamen, is door die impact in zijn totaliteit te berekenen.
