De Europese Green Deal is een transformatieve visie om van Europa rond 2050 het eerste klimaatneutrale continent te maken - een ambitieuze, veelzijdige strategie die de dringende problemen van klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en niet-duurzaam gebruik van hulpbronnen wil aanpakken. Door het beleid in een groot aantal sectoren, waaronder energie, landbouw, economie en transport, te herzien, probeert de Green Deal economische groei los te koppelen van het gebruik van hulpbronnen. Zo worden ecologische uitdagingen omgezet in kansen en wordt de duurzaamheidstransitie rechtvaardig en inclusief voor iedereen.
Waarom hebben we een Europese routekaart nodig?
De Europese Green Deal zet een routekaart naar duurzaamheid uit. Extreme weersomstandigheden lijken meer en meer regel dan uitzondering te worden. De abstracte dreiging van klimaatverandering wordt steeds vaker gehoord en gezien - en dichter bij huis.
De klimaatverandering wordt ook steeds reëler. Overstromingen, bosbranden en droogte. Lange tijd waren dit soort verschijnselen voorbehouden aan verre landen. Maar wij, als Nederlanders en Europeanen, worden steeds meer geconfronteerd met de grillige verandering van de natuur [1].
Mark Rutte wil - in tegenstelling tot zijn Duitse en Belgische collega's - geen harde uitspraken doen over het verband tussen klimaatverandering en de recente overstromingen. Anderzijds heeft de Europese Commissie een ambitieuze routekaart voor haar klimaatbeleid gepresenteerd. In deze Green Deal, gericht op 2030 ('Fit For 55') en 2050, wordt bekeken hoe Europa klimaatneutraal kan worden.
Op lange termijn denken
Deze routekaart vraagt om een aantal veranderingen in ons denken. Volgens de Europese Commissie moet deze omslag zich richten op verschillende aspecten.
Als eerste op onze visie op grondstoffen. Uit de prognoses blijkt dat het mondiale verbruik van materialen zoals biomassa, fossiele brandstoffen, metalen en mineralen in de komende 40 jaar zal verdubbelen. Bovendien wordt verwacht dat de jaarlijkse afvalproductie tegen 2050 met 70% zal toenemen. Kortom, het lineaire denken over grondstoffen zal dus moeten veranderen.
Klimaatverandering vergt in wezen langetermijndenken en langetermijnoplossingen. Omdat klimaatverandering een langdurige en complexe uitdaging is, volstaat het niet te denken in kortetermijnoplossingen. Maatregelen die nu worden uitgevoerd, zullen pas na een aantal generaties effect sorteren.
Wat zegt de Europese Green Deal?
Omdat deze omslag in denken niet vanzelf gaat, heeft de Europese Commissie The Green Deal in het leven geroepen. De Green Deal schetst een routekaart om de economie van de EU duurzamer te maken. Het doel is om dit te bereiken door uitdagingen op het gebied van klimaat en milieu om te zetten in kansen op verschillende beleidsterreinen en door aan te dringen op meer duurzaamheid in het bedrijfsleven.
Een van de doelen van de Green Deal, voor duurzame productie, is het stimuleren van efficiënt gebruik van grondstoffen door over te schakelen op een schone en circulaire economie.
Om tot een efficiënt gebruik van materiaal te komen, worden enorme inspanningen geleverd om producten duurzamer te maken. De EU doet dit door te kijken naar de toeleveringsketens waar de grondstoffen voor deze producten vandaan komen. Het Actieplan Circulaire Economie richt zich specifiek op de duurzaamheid van deze producten. Bovendien bevat het initiatieven om de levensduur van producten te verlengen en zo de druk van de toenemende vraag naar grondstoffen te verminderen.
Als onderdeel van dit plan is er de Sustainable Products Policy, die de verbetering van producten moet regelen, bijvoorbeeld door het stimuleren van hergebruik, repareerbaarheid en het gebruik van gerecycled materiaal.
Met het Sustainable Products Policy wil de Europese Green Deal geschikte opties identificeren om het volgende te bereiken:
- Verbetering van de duurzaamheid, herbruikbaarheid, mogelijkheid tot upgraden en repareerbaarheid van producten, aanpak van de aanwezigheid van gevaarlijke chemische stoffen in producten en verhoging van hun energie- en hulpbronnenefficiëntie;
- Vergroting van de hoeveelheid gerecycleerd materiaal in producten;
- Het stimuleren van opknappen en hoogwaardige recycling;
- Vermindering van de ecologische voetafdruk;
- Beperking van eenmalig gebruik en bestrijding van vroegtijdige veroudering;
- het aanmoedigen van "product-as-a-service"-modellen of andere modellen waarbij de fabrikanten eigenaar blijven van het product of verantwoordelijk blijven voor de prestaties gedurende de hele levenscyclus ervan;
- Beloon producten op basis van hun verschillende duurzaamheidsprestaties, onder meer door hoge prestatieniveaus te koppelen aan stimulansen.
De cijfers vertellen het verhaal
De Europese Green Deal stelt ook voor om duurzaamheidsclaims van bedrijven te onderbouwen. Dat gebeurt door de milieuvoetafdruk van hun producten, maar ook van hun organisatie, daadwerkelijk te berekenen. Dit betekent dat bedrijven in kaart moeten brengen waar ze op dit moment staan - kijkend naar hun milieuprestaties - om in aanmerking te komen voor duurzame investeringen.
De Green Deal van de EU geeft aan dat het tijd is voor bedrijven om in actie te komen. Een manier om dit te doen is door middel van de levenscyclusanalyse (LCA).
BRONNEN & LINKS
[1] www.nrc.nl/nieuws/2021/07/23/dodelijke-overstromingen-tonen-de-urgentie-van-de-green-deal-a4052190
[2] www.eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1583933814386&uri=COM:2020:98:FIN
