Klimaatverandering aanpakken vraagt om gedragsverandering. Daar ontkomen we niet aan. Of toch wel? Consumenten en bedrijven staan dagelijks voor allerlei keuzes. En helaas, de duurzame optie wint niet altijd. In ieder geval nog niet vaak genoeg. Hoe kan dat? Want inmiddels weten we wel dat klimaatverandering gaande is, en veel negatieve gevolgen heeft. Hieronder beschrijven we 5 veelvoorkomende psychologische verklaringen waarom mensen niet-duurzaam gedrag vertonen. Herken jij ze bij jezelf en anderen?
1. Nu veranderen vs. later resultaat
Klimaatverandering is een groot en urgent probleem is. Waar we allemaal vroeg of laat mee geconfronteerd gaan worden. En dus moeten we er NU al naar handelen. Maar precies dit verschil in tijd, plus het niet direct zien van resultaat, maakt dat mensen vaak voor de niet-duurzame optie kiezen.
Want de niet-duurzame optie geeft vaak wel direct resultaat: je komt nu droog op je werk aan als je de auto neemt, en je komt nu snel op je vakantiebestemming aan als je het vliegtuig pakt. Terwijl je de opwarming van de aarde, en het verdwijnen van de biodiversiteit niet zo1, 2,3 voor je eigen ogen ziet gebeuren. Dus kiezen mensen vaak voor gemak en directe beloning. En daarmee verdwijnt het belang voor duurzaam gedrag naar de achtergrond.
2. De mens; een sociaal dier
Mensen zijn kuddedieren, en sociale normen zijn heel belangrijk voor ons. Dit werkt twee kanten op; zowel positief als negatief. Mensen zoeken bevestiging in het gedrag van anderen; maar ook een excuus. Want waarom zou jij moeilijke, duurzame keuzes maken, terwijl andere mensen of andere landen minder doen? Dan hoef jij dat ook niet, toch?
En wat heb jij, als individu, écht voor impact? Zolang grote bedrijven dat niet doen, en voor enorme vervuiling zorgen? Goede vraag. Maar tegelijk houden wij van de quote: “Be the change you want to see in the world”. En nog eentje: “Een mooiere wereld begint bij jezelf”. Want als veel mensen wél voor duurzaamheid kiezen, dan is er ook steeds minder een excuus voor niet-duurzaam gedrag.
3. De mens; een gewoonte dier
Soms doe je wat je doet, gewoon omdat je dat nou eenmaal altijd zo doet. En je het gewend bent. Dit is een argument dat we bijvoorbeeld vaak horen in het gesprek rondom vegetarisch eten. Veel mensen zeggen; “Ja, ik zou vaker vegetarisch moeten eten, maar ik kan mijn stukje vlees gewoon niet missen”. Of het ritje met de auto naar de supermarkt of naar het werk.
Vaak voelen mensen weerstand tegen het veranderen van gewoontes. Maar goed nieuws; gemiddeld kun je in twee tot drie maanden een (hele) nieuwe gewoonte aanleren. En daar heeft de aarde dan de rest van je leven baat bij. Lees meer over gewoonten en hoe je ze kunt veranderen.
4. Weerstand tegen gedragsbeïnvloeding
Autonomie is voor veel mensen heel belangrijk; we maken graag zelf onze keuzes en houden er niet van als anderen ons vertellen wat we wel - of niet - moeten doen. Als dit gebeurt voelen we ons bedreigd; ons gevoel van vrijheid wordt ons afgenomen. Dus gaan we ons verzetten.
Sterker nog, het kan ons motiveren om het gevraagde júist niet te doen. Dit verschijnsel staat bekend als psychological reactance. Dit speelt ook een rol bij gedragsverandering rondom duurzaamheid. Mensen kunnen weerstand voelen als ze worden aangesproken of beïnvloed om duurzame keuzes te maken.
5. Verschil in locus of control
Geloof jij dat jouw individuele gedrag een verschil kan maken? En dat je ontwikkelingen in je leven, maar ook op grotere schaal, kunt bijsturen? Hoe je hier tegen aankijkt, hangt samen met je locus vof control.
Interne locus of control: mensen met een interne locus of control geloven dat ze, via hun gedrag en de uitkomsten hiervan, invloed hebben op de wereld om hen heen. Ze voelen zich bovendien verantwoordelijk voor deze uitkomsten: door gedrag te veranderen, verander je situaties.
Externe locus of control: mensen met een externe locus of control geloven juist dat hun gedrag weinig kan veranderen. Dat externe factoren of spelers, zoals overheden, grote bedrijven of technische ontwikkeling een grotere rol spelen of moeten spelen.
Dus, is er nog hoop?
Het lezen van dit artikel kan precies alle hierboven beschreven psychologische reacties bij je oproepen. En ervoor zorgen dat je weinig zin hebt om je gedrag te veranderen.
Want als het menselijk is om niet-duurzame keuzes te maken, waarom zou jij dat wel doen (sociale norm)? Of wat heb jij, als individu, dan voor impact (locus of control)? En misschien voel jij wel weerstand, omdat wij je misschien met dit artikel proberen te beïnvloeden (psychological reactance)?
We sluiten af met wat inspiratie. Gedragsverandering hoeft niet altijd groots, en op alle vlakken tegelijk, te gebeuren. Houd het overzichtelijk voor jezelf, en kijk naar de stappen die je al maakt. Want elke keer dat je voor duurzaamheid kiest, is dat pure winst voor onze planeet.
3 makkelijke tips voor duurzaamheid
Hieronder volgen drie makkelijke veranderingen waarmee je -direct en effectief- een positieve impact hebt op het klimaat;
Verander wat je eet. Met de keuze voor wat je eet, kun je een enorm verschil maken qua milieu-impact. Kies vaker voor vegetarisch, of vegan. De wereldwijde veeteelt heeft een enorme impact op klimaatverandering. Als alle Nederlanders bijvoorbeeld de helft minder vlees zouden eten, op jaarbasis, zouden we 10,8 megaton CO2-eq. besparen.
Verander wat je koopt. Koop vaker tweedehands, refurbished of koop helemaal niet; vaak kun je ook iets lenen of huren. En als je iets koopt, ga dan op de fiets naar de winkel. Online bestellen -en alle transport- die hierbij komt kijken heeft een enorme impact op klimaatverandering.
Verander hoe je reist. Het is een open deur, maar we willen het toch even noemen. Want transport is nog steeds, wereldwijd, verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van alle broeikasgas emissies. Elke km die reist met fossiele brandstoffen, heeft een impact op ons klimaat. Stel jezelf elke keer de vraag; kan ik deze reis maken, met minder CO2-uitstoot? Als het antwoord ja is; tja, dan weet je wat je moet doen.
Meer weten over duurzaamheid? En hoe je als organisatie stappen kunt zetten? Neem contact met ons op via info@hhc.earth
.avif)
