Met het donkere en koude weer buiten willen mensen graag binnen een gezellige kerstsfeer creëren. En voor veel mensen speelt de kerstboom hierin een centrale rol. Maar wat kies je; de echte boom, of zijn kunstmatige, plastic "dubbelganger"? Laten we deze keuze eens bekijken vanuit een milieu-oogpunt. We duiken in de milieu-impact van kerstbomen en vergelijken de echte en de kunstkerstboom.
Laten we eens naar de echte boom kijken
In kerstliedjes zingen we over dennenbomen, maar de bomen die we in huis halen zijn meestal fijnsparren of de populaire Nordmannspar. De bomen die we in Nederlandse huishoudens aantreffen, worden meestal gekweekt in Denemarken, Duitsland of Nederland.
Het duurt een paar jaar voordat de bomen "uitgegroeid" zijn tot het typische formaat kerstboom; dit zal ergens tussen de 7 en 12 jaar zijn. De meeste mensen kopen elk jaar een nieuwe boom en na de feestdagen gooien ze de boom bij het andere afval. Of de boom wordt verbrand.
Kunstkerstbomen: enkele details
De meeste kunstbomen zijn gemaakt van kunststoffen zoals PVC (polyvinylchloride) of PE (polyethyleen). De fabrieken die deze bomen maken staan meestal in China; de bomen worden van daaruit verscheept naar landen over de hele wereld. Gemiddeld gebruiken mensen hun kunstboom 6 jaar voordat ze hem weggooien.
Vergelijk de milieu-impact
Context: inzichten in de impact met een LCA
Als je de milieu-impact van 2 producten wilt vergelijken, kun je een vergelijkende levenscyclus analyse van deze producten doen. Bij een levenscyclus analyse (LCA) beoordeel je de milieu-impact van het product over zijn hele levensduur. Dus van de winning van de materialen en het transport tot de productiefase, de gebruiksfase van het afgewerkte product en de afvalverwerking van het product aan het einde van zijn levensduur.
Wanneer je een LCA-studie van je product uitvoert, krijg je inzicht in de verschillende manieren waarop dit product het milieu beïnvloedt. Hoeveel energie er nodig is voor elk van de fasen, maar ook wat de impact van het product is als je kijkt naar zogenaamde impactcategorieën, zoals aantasting van de ozonlaag, verzuring, watergebruik of ecotoxiciteit.
Conclusie: het hangt allemaal af hoeveel kerstmissen je met je boom viert
Laten we eens kijken naar de uitkomsten van een LCA-studie naar de impact van een echte kerstboom en een kunstkerstboom, berekend door onze partner Ecochain. Zij maakten de berekeningen voor zowel de echte als de kunstkerstboom met behulp van gemiddelde en gestandaardiseerde gebruiksfasen en transportafstanden etc.
De grootste milieubelasting van de echte boom ontstaat bij het kweken van de boom en het daaropvolgende transport, voordat de boom thuis staat. De totale impact van een natuurlijke boom is 3,1 kg CO2-Eq.
Voor de kunstkerstboom ontstaat de grootste impact tijdens de productie in de fabriek en het transport tot aan de winkels. De totale impact van een kunstboom is 48,3 kg CO2-EQ. Gemiddeld houden mensen kunstkerstboom 6 jaar: dit maakt de impact per jaar 8,1 kg CO2-EQ.
Dus als we kijken naar de impact per jaar, is de echte boom duurzamer dan de kunstkerstboom.
Maar; hoe langer je je kunstkerstboom gebruikt, hoe duurzamer hij wordt. Waarom? Omdat je de impact over meer jaren "uitsmeert". Als je de boom in plaats van 6 jaar bijvoorbeeld 12 jaar zou houden, daalt de impact per jaar naar 4,0 kg CO2-EQ per jaar.
Bron: https://ecochain.com/blog/sustainable-christmas-trees/
Er is een omslagpunt vanaf waar de kunstkerstboom de duurzamere optie wordt: 16 jaar. Als je je kunstkerstboom 16 jaar of langer gebruikt, is de impact met 3,0 kg CO2-EQ per jaar net lager dan bij de echte boom.
Maak je echte kerstboom nog duurzamer
Tijdens de teelt levert de echte kerstboom een positieve bijdrage aan onze aarde. Bomen produceren namelijk zuurstof, door CO2 vast te leggen. Dit proces heet fotosynthese en tijdens dit proces "zuiveren" bomen de lucht van allerlei broeikasgassen. Maar op het moment dat de boom wordt verbrand, wat sommige mensen doen met hun afgedankte kerstboom, worden al deze gassen weer uitgestoten. Bomen slaan ze alleen tijdelijk op.
Het is dus beter om je boom niet te verbranden. Laat hem ophalen door de gemeente. Zij zorgen verder voor de boom; hij gaat naar een afvalenergiecentrale, de versnipperaar of naar compostering. In de energiecentrale wordt CO2 uitgestoten, maar er komen geen andere schadelijke stoffen in de lucht. Bovendien wordt een deel van de verbrandingsenergie in de energiecentrale omgezet in elektriciteit. Het composteren of versnipperen van kerstbomen levert geen energie op, maar de restproducten kunnen gebruikt worden als bodemverbeteraars of bodembedekkers.
Alternatief: geef je natuurlijke boom voldoende water tijdens zijn "verblijf" in je huis. En herplant hem na Kerstmis in je tuin of in de natuur. Zo kan de boom blijven groeien en positief bijdragen aan ons klimaat.
Koop niet elk jaar een echte boom, maar adopteer er een of huur er een. Na Kerstmis breng je de boom terug en wordt hij opnieuw geplant. Je boom wordt gemarkeerd en volgend jaar kun je hem weer ophalen. Het is leuk om je boom elk jaar te zien groeien!
En belangrijk: beperk het aantal kilometers dat je met fossiele brandstoffen aflegt om je boom op te halen. Kies een winkel in je buurt en ga er bij voorkeur met de fiets of lopend naartoe.
Sommige echte kerstbomen dragen keurmerken of milieu-labels; ze zijn biologisch, op weg naar planet proof of bijvoorbeeld gelabeld door Naturbaum Siegel (dat controleert of de teelt milieuvriendelijk is). Door een boom met een milieulabel te kopen, maak je een duurzamere keuze dan wanneer je een boom zonder koopt.
Als je een kunstkerstboom kiest, koop hem dan tweedehands of investeer in een exemplaar van hoge kwaliteit. Hiermee verleng je de levensduur van de boom en minimaliseer je de impact op het milieu. En nogmaals; minimaliseer om de boom op te halen je vervoer via fossiele brandstoffen.
En wil je van je kunstkerstboom af? Gooi hem niet weg, maar breng hem naar een tweedehandswinkel, verkoop hem op Marktplaats of een ander platform of geef hem gewoon weg.
En tot slot, hoe zit het met de kerstverlichting?
De meeste mensen hangen hun boom vol met kerstverlichting. Wat kunnen we zeggen over de impact hiervan?
Ze verbruiken energie en dat heeft gevolgen voor het milieu. Simpel gezegd: hoe minder je de verlichting aan doet, hoe milieuvriendelijker het is. Overweeg om een timer te gebruiken en de lampjes alleen aan te steken als je thuis bent en echt van de boom geniet.
Een Nederlands huishouden heeft de kerstverlichting gemiddeld 32 dagen, 6-8 uur per dag aan: in totaal is dat 192 tot 256 uur.
Gelukkig worden de meeste kerstlampjes tegenwoordig met LED-lampjes gemaakt. Dit is veel milieuvriendelijker dan andere soorten lampjes. Gebruik je nog een ouder model? Overweeg dan om deze te vervangen door de energiezuinigere en milieuvriendelijkere optie met LED-lampjes. En gooi je oude lampjes op de juiste manier weg; het is een elektronisch product, dus gooi het niet zomaar in de prullenbak.
Let goed op wanneer je in de winkel je nieuwe lampjes kiest. Helaas zijn er nog steeds niet-duurzame opties te koop.
Fijne kerstdagen gewenst!
